نخاع پیامهای ورودی و خروجی میان مغز و بقیه بدن را منتقل میکند. نخاع از بافت نرمی ساخته شده است که با مهرههای ستون فقرات احاطه و بوسیله آنها حفاظت میشود.
آسیبهای طناب نخاعی به علت صدمات وارد بر هر بخش ستون فقرات از جمله مهرهها،رباطها یا دیسکهای بینمهرهای رخ میدهد. آسیبهای طناب نخاعی ممکن است باعث از دست رفتن کارکرد اندامها در پایین سطح جراحت، و از جمله ایجاد فلج شود.
علل آسیب نخاعی
ضربه ناگهانی به ستون فقرات که باعث شکستگی، دررفتگی، لهشدگی یا تحت فشار قرار گرفتن مهرهها شود ممکن است باعث جراحت طناب نخاعی ناشی از ضربه شود. همچنین اصابت گلوله یا زخم چاقو ممکن است طناب نخاعی را قطع کند. در طول هفتههای پس از جراحت، خونریزی، تورم و التهاب و تجمع مایع درون یا در نزدیکی طناب نخاغی اغلب به آسیب بیشتر آن میانجامد.
بیماریهایی مانند آرتروز،سرطان، التهاب، عفونتها یا تحلیلرفتگی دیسکهای نخاعی از جمله علل آسیبهای غیرضربهای طنابب نخاعی هستند.
سطح آسیب نخاعی
جراحات طناب نخاعی از لحاظ محل و شدت آسیبدیدگی متفاوتند. "سطح" ("level") آسیب نخاعی به معنای پایینترین بخش طناب نخاعی است که کارکرد طبیعی خود را حفظ کرده است.
آسیبهای در سطح بالاتر بازوها،دستها، تنه، پاها و اندامهای لگنی را درگیر میکنند، در حالیکه آسیبهای در سطح پایینتر فقط پاها، اندامهای لگنی و تنه را گرفتار میکنند. آسیب نخاعی بر حسب سطح آن میتواند به فلج هر چهار اندام، دستها و پاها (تتراپلژی یا کوادریپلژی) یا فلج اندامهای تحتانی یا پاها (پاراپلژی) منتهی شود.
شدت جراحت نخاعی ممکن است کامل باشد که در آن همه حرکات و حسها در زیر سطح جراحت از دست میروند،یا ناکامل باشد که مقداری از حس و حرکت باقی میماند.
علائم آسیب نخاعی
علائم جراحت طناب نخاعی شامل این موارد میشود:
- از دست دادن توانایی حرکت.
- از دست دادن حس (حس لمس،گرما یا سرما)
- از دست دادن کنترل ادرار و مدفوع
- تشدید بازتابهای عضلانی یا اسپاسم.
- تغییرات کارکرد یا حساسیت جنسی.
- درد یا سوزش به خاطر آسیب عصبی.
- اشکال تنفس،سرفه یا صاف کردن گلو.
علائم اضطراری که ممکن است به دنبال جراحت نخاعی ایجاد شوند،اینها هستند:
- درد یا فشار شدید در سر،گردن یا پشت.
- ضعف، از دست رفتن هماهنگی یا فلج بخشی از بدن.
- از دست رفتن کنترل مثانه با روده.
- اشکال در راه رفتن یا حفظ تعادل.
- اشکال در تنفس پس از جراحت.
- کج شدن گردن یا پشت.
افراد دچار این علائم با ید فورا به پزشک مراجعه کنند.
درمان
گزینههای درمانی محدود هستند،اما تکنولوژیهای پروتز و داروهایی که ممکن است به رشد مجدد سلولهای عصبی یا بهبودی کارکرد عصبی باقیمانده کمک کنند، در حال ایجاد و تکمیل شدن بودهاند.
امدادگران بلافاصله پس از حادثه برای حمل و نقل بیمار ستون فقرات را با استفاده از یک بریس گردنی محکم و برانکار ثابت میکنند. درمان اورژانس شامل حفظ توانایی تنفسی بیمار، پیشگیری از شوک؛ حفظ بیحرکتی گردن، و پیشگیری از عوارضی مانند لختههای خونی است.
هنگامی که جراحت ستون فقرات در بیماری تشخیص داده میشود،ممکن است داروهایی مانند متیل پردنیزولون (یک داروی کورتیکوستروئیدی) دریافت کند که در صورتی که در هشت سال اول پس از آسیبدیدگی تجویز شود،ممکن است باعث بهبودی مختصر در برخی از بیماران شود. پزشکان ممکن است از ترکشن (اتصال دادن بریسهای فلزی و وزنه به جمجمه برای جلوگیری از حرکت کردن آن استفاده کنند تا ستون فقرات را تثبیت کنند/ویا آن صاف کنند و دوباره در مسیر طبیعیاش قرار دهند.
جراحی ممکن است برای خارج کردن قطعات استخوان، دیسک بینمهرهای پاره شده، مهرههای شکستهشده یا اجسام خارجی،یا برای پایدار کردن ستون فقرات برای به حداقل رساندن درد یا بدشکلیهای در آینده استفاده کنند.
درمانهای تجربی دیگری نیز ممکن است در دسترس باشند.
توانبخشی
گروهی از درمانگران و متخصصان با این بیماران در طول مراحل اولیه بهبودیشان کار میکنند. فیزیوتراپیستها بر حفظ و تقوبت کارکرد باقیمانده عضلانی متمرکز هستند، در حالیکه کاردرمانگرها، روانشناسان توانبخشی و سایرین به بیمار یاری میرسانند تا انجام کارهای پایه و مهارتهای جدید را بیاموزد.
تکنولوژی مدرن میتواند تا حدی استقلال افراد دچار آسیب نخاعی را به آنان بازگرداند. تجهیزات کمکی شامل صندلیهای چرخدار، تنظیمهای کامپیوتری، وسائل کمکی الکترونیکی، آموزش راه رفتن با وسائل روباتی و تحریک الکتریکی میشوند.
پژوهشگران در حال حاضر در حال تولید پروتزهای عصبی هستند که "میانجی مغز- کامپیوتر" نامیده میشود. این سیستمها از الکترودهایی که روی پوست سر نصب میشوند یا درون مغز کاشته میشوند استفاده میکنند که پیامهای الکتریکی را از سلولهای عصبی را ضبط میکنند و آنها به یک پیام کنترل کننده یک کامپیوتر یا عضو مصنوعی در میآورند. این تکنولوژی هنوز در مراحل ابتدایی است، و هنوز در دسترس عموم قرار نگرفته است.
LiveScience